พระพุทธรูปปางถวายเนตร

พระประจำวันอาทิตย์ เป็นพระปางถวายเนตร มาจากเมื่อครั้งพระบรมศาสดาได้ตรัสรู้พระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว ก็ได้ประทับเสวยวิมุตติสุข (ความสุขอันเกิดจากความสงบ) อยู่ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์เป็นเวลา ๗ วัน จากนั้นได้เสด็จไปประทับยืน ณ กลางแจ้งทางทิศอีสานของต้นศรีมหาโพธิ์ และทอดพระเนตรต้นศรีมหาโพธิ์ดังกล่าวโดยไม่กระพริบพระเนตรเลยเป็นเวลา ๗ วัน ซึ่งสถานที่ประทับยืนนี้ได้มีชื่อเรียกว่า “อนิมิสเจดีย์”

ประวัติพระประจำวันอาทิตย์

ครั้นพระบรมโพธิสัตว์เจ้า ได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว พระองค์ก็เสด็จประทับเสวยวิมุตติสุขอยู่ที่ร่มพระศรีมหาโพธิ ๗วันแล้วก็เสด็จจากร่มพระศรีมหาโพธิ ไปประทับยืนกลางแจ้งทางทิศอิสาณของต้นศรีมหาโพธินั้น ทรงทอดพระเนตรต้นศรีมหาโพธิโดยไม่กระพริบพระเนตร ด้วยพระอิริบาบาถนั้นถึง ๗ วันสถานที่เสด็จประทับยืนทอดพระเนตรต้นศรีมหาโพธินั้น เป็นนิมิตมหามงคลเรียกว่า “อมิสสเจดีย์” จนถึงปัจจุบัน

พระพุทธจริยาที่ทรงเพ่งจ้องพระเนตรดูต้นศรีมหาโพธิโดยไม่กระพริบพระเนตรถึง ๗ วันนี้ เป็นเหตุแห่งการสร้างพระพุทธรูปปางนี้เรียกว่า “ปางถวายเนตร” นิยมสร้างเป็นพระพุทธรูปที่สักการบูชาประจำวันของคนเกิดวันอาทิตย์

อนึ่ง ต้นไม้อสัตถโพธิพฤกษ์อันเป็นสถานที่กำเนิดพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าและสัจธรรมอันบริสุทธิ์ สำหรับชำระกิเลสนานาชนิดของสัตว์โลกได้อย่างศักดิ์สิทธิ์ จึงพลอยได้นามตามการตรัสรู้ของพระพุทธองค์ว่า “ต้นพระศรีมหาโพธิ์พฤกษ์” ด้วย

พุทธลักษณะพระพุทธรูปปางถวายเนตร :

พระพุทธรูปปางถวายเนต พระประจำวันอาทิตย์ พระพุทธรูปในพระอริยาบถยืน ลืมพระเนตรทั้งสองเพ่งไปข้างหน้า พระหัตถ์ทั้งสองห้อยลงประสานกันอยู่ระหว่างพระเพลา (ตัก) พระหัตถ์ขวาซ้อนเหลื่อมพระหัตถ์ซ้ายอยู่ในพระอาการสังวรทอดพระเนตรดูต้นพระศรีมหาโพธิ์

ทำไมพระประจำวันอาทิตย์ จึงเป็นพระปางถวายเนตร :

เหตุที่พระประจำวันเกิดของคนเกิดวันอาทิตย์ กำหนดเป็นพระปางถวายเนตร น่าจะมาจากการน้อมบูชาพระอาทิตย์ด้วยการเพ่ง “อาโลกกสิณ” (เพ่งแสงสว่าง) เพราะการเสด็จยืนและลืมพระเนตรเพ่งต้นศรีมหาโพธิ์ทางทิศอีสานนั้น เป็นทิศเดียวกับดวงอาทิตย์ในภูมิทักษา (การพยากรณ์ทางโหราศาสตร์ที่ใช้ดาวพระเคราะห์ ๙ ดวงเป็นเกณฑ์) และดวงอาทิตย์ยังมีความหมายถึงดวงตาด้วย ทั้งนี้ อ.เล็กได้กล่าวว่าการบูชา “สุริยเทพ”นี้มีมาแต่โบราณ ด้วยเห็นว่าดวงอาทิตย์เป็นบ่อเกิดแห่งพลังงาน และให้แสงสว่างแก่โลก จึงเป็นดังผู้มีคุณ ดังนั้น การบูชาสิ่งที่มีคุณจึงเป็นสิ่งสมควร แม้พระพุทธองค์จะได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็มิได้เย่อหยิ่ง ถือองค์ว่าเหนือกว่า ดังนั้น ปางนี้จึงเป็นเสมือนอุทาหรณ์สอนใจให้ผู้ที่เกิดวันนี้ ซึ่งมักมีอุปนิสัยรักเกียรติ รักศักดิ์ศรี ชอบเป็นผู้นำ และมักหยิ่งทะนงตนว่าให้รู้จักเจริญรอยตามพระพุทธองค์ที่ทรงนอบน้อม ถ่อมตน ไม่ถือดี และว่าการบูชาพระปางนี้ก็เพื่อเสริมบารมีด้านความเจริญรุ่งเรือง ความก้าวหน้าด้วยเกียรติยศ ขจัดความมืดบอด และปัญหาอุปสรรคต่างๆ

รายชื่อพระพุทธรูปปางถวายเนตร พระประจำวันอาทิตย์

บทสวดบูชาพระประจําวันอาทิตย์ แบบย่อ :

(ตั้งนะโม ๓ จบ)

“อะ วิช สุ นุส สา นุต ติ”

สวด ๖ จบ เพื่อเสริมสิริมงคลชีวิต

คาถาบูชาพระประจำวันอาทิตย์

พิกัด ไหว้พระประจำวันอาทิตย์ พระพุทธรูปปางถวายเนตร

• พระพุทธรูปปางถวายเนตร ซุ้มหน้าพระวิหาร วัดไพชยนต์พลเสพย์ พระประแดง จ.สมุทรปราการ
• พระพุทธรูปปางถวายเนตร วัดเกริ่นกฐิน บ้านหมี่ จ.ลพบุรี

พระประจำวันเกิด 7 วัน

---

ที่มาของประวัติความเป็นมา:

• เว็บไซต์ ฐานข้อมูลศิลปะและวัฒนธรรมท้องถิ่น
  มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตขอนแก่น
• กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม